Sejarah Tingkatan 2 Bab 2.3 - 2.5 Residen British dan Pembentukan Negeri-Negeri Melayu Bersekutu (NNMB)

2.3 Residen Menggugat Kuasa Sultan dan Pembesar

1.      Memaksa menerima nasihat

Nasihat residen mesti dipatuhi dan dilaksanakan kecuali hal agama Islam dan adat istiadat Melayu.

2.      Menguasai pentadbiran

Sultan dan pembesar hilang kuasa kerana residen menjalankan segala urusan pentadbiran.

3.      Mengambil alih pungutan cukai

Hasil cukai dipungut oleh Pegawai British iaitu Pegawai Majistret dan Pemungut Hasil.

4.      Mencampuri adat

Residen British telah menghapuskan adat perhambaan yang diamalkan turun-temurun oleh masyarakat Melayu tradisional.

2.4 Pengukuhan Kuasa British Melalui Pembentukan Negeri-Negeri Melayu Bersekutu

1.      Sistem residen tidak teratur dan ada kelemahan.

2.      Setiap residen tidak diberikan panduan yang jelas untuk menjalankan tugas.

3.      Kuasa residen menjadi terlalu besar sehingga Gabenor Negeri-Negeri Selat di Singapura gagal mengawal kuasa Residen.

4.      Pentadbiran tidak seragam di setiap negeri kerana mempunyai undang-undang yang tersendiri.

5.      Kelemahan sistem residen menyebabkan negeri-negeri ini disatukan menjadi Negeri-Negeri Melayu Bersekutu (NNMB) atau Persekutuan 1896.

6.      Faktor lain bagi penubuhan Negeri-Negeri Melayu Bersekutu:

a.      Krisis kewangan Pahang

Perbelanjaan negeri meningkat akibat kebangkitan rakyat menentang British. Masalah ini dapat diringankan jika Pahang disatukan dengan negeri-negeri kaya seperti Perak, Selangor dan Negeri Sembilan.

b.      Perkongsian perkhidmatan pakar

Menjimatkan bayaran perkhidmatan pakar seperti jurutera, juruukur dan doktor.

c.       Sistem perhubungan

Sistem perhubungan seperti jalan raya dan landasan kereta api antara Negeri Melayu dapat dimajukan.

d.      Faktor keselamatan

Mengukuhkan kekuatan dan pertahanan ketenteraan.

7.      Perjanjian Persekutuan ditandatangani pada 1895, dan telah berkuatkuasa pada 1896. Pusat pentadbiran Persekutuan terletak di Kuala Lumpur dan diketuai oleh Residen Jeneral. Residen Jeneral yang pertama ialah Frank Swettenham.

8.      Persekutuan ialah gabungan beberapa negeri di bawah satu unit pentadbiran. Pentadbiran kerajaan persekutuan dibahagikan kepada dua iaitu kerajaan pusat dan kerajaan negeri.

9.      Perjanjian Persekutuan 1895:

·      Raja-raja bersetuju menggabungkan negeri mereka menjadi persekutuan NNMB.

·      Raja-raja bersetuju menerima seorang Residen Jeneral.

·      Raja-raja bersetuju mengikut nasihat Residen Jeneral dalam semua perkara kecuali perkara agama Islam dan adat-istiadat Melayu.

·      Raja-raja bersetuju membantu negeri yang memerlukan bantuan mengikut nasihat British.

·      Residen Jeneral bertanggungjawab kepada Pesuruhjaya Tinggi NNMB yang juga merupakan Gabenor NNS.

10.   Berikut ialah struktur pentadbiran Persekutuan 1896 / NNMB:

Pesuruhjaya Tinggi British (Gabenor NNS di Singapura)

Residen Jeneral (Berpusat di Kuala Lumpur)

Residen (di Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang)

2.5 Pembentukan Persekutuan Mencabar Kewibaan Sultan

1.      Pembentukan Persekutuan menyebabkan kuasa pentadbiran dipegang oleh Residen Jeneral.

2.      Residen Jeneral juga berkuasa dalam urusan kewangan dan cukai eksport.

3.      Pelbagai jabatan telah diadakan dan diketuai oleh pegawai British.

4.      Penglibatan orang Melayu dihadkan.

5.      Contoh jabatan ialah Jabatan Kehakiman, Jabatan Kewangan, Jabatan Perhubungan dan Perkhidmatan Awam.

6.      Kuasa sultan dan Majlis Mesyuarat Negeri telah diambil alih oleh Residen Jeneral.

7.      Sultan menyuarakan rasa tidak puas hati kepada British.

8.      British bersetuju untuk menubuhkan Durbar atau Persidangan Raja-raja Melayu pada tahun 1897.

9.      Durbar terdiri daripada Pesuruhjaya Tinggi, Raja-raja Melayu, Residen Jeneral dan empat orang residen.

10.   Durbar bermaksud istana raja.

11.   Durbar merujuk kepada perjumpaan atau persidangan umum yang diadakan oleh raja negeri berkenaan.

12.   Perbincangan Durbar tertumpu kepada hal ehwal, adat, agama Islam dan kebajikan orang Melayu.

13.   Durbar menjadi asas kepada kewujudan Majlis Persidangan Raja-raja Melayu yang ada pada hari ini.

14.   Durbar pertama diadakan di Kuala Kangsar, Perak pada 1897.

15.   Durbar kedua diadakan di Kuala Lumpur pada 1903.

                                                           
                                                            Sultan Idris (Sultan Perak)                            

                                                        Sultan Idris semasa baginda muda

16.   Sultan Perak iaitu Sultan Idris telah membuat beberapa kritikan dan cadangan:

a.      Kuasa berpusat di tangan Residen Jeneral. British didesak mengembalikan kuasa kepada raja-raja Melayu.

b.      Menambahkan bilangan pegawai Melayu dalam perkhidmatan kerajaan.

c.       Memberikan jawatan yang lebih tinggi kepada pegawai Melayu dalam perkhidmatan kerajaan.

d.      Mengiktirafkan Bahasa Melayu sebagai bahasa rasmi.

17.   Kesan daripada desakan Sultan Idris di Durbar kedua:

a.      British menggantikan Durbar dengan Majlis Mesyuarat Persekutuan pada 1909.

b.      Residen Jeneral digantikan dengan Ketua Setiausaha.

c.       British menyerahkan semula kuasa mentadbir kepada Majlis Mesyuarat Negeri.